Tayta Joaquín Guandinango, San Pedro llaqtamanta, Kotakachi kantunmanta, tukuy laya tukuy ñawpak yachaykunata churan rukuyukmi kanki. Tayta Joaquín, 85 wata chayamushka, kikinkunapak ruraykachananta riksishka kawsaywanmi kawsani, pedalpa awatinkunapi tukuy laya tupu tukuynita rurani. Kay laya rurayka, kikillawan kallarikushka, wakin 60 watakunapi ruraykachkani.

Paypa ñawpa paktapi, yachay yuyayka chakra ruraykunawanmi riksishka. Tayta warmipa wañuykunapi, mamawanmi tupu tukuypa yachayta yachashka, munaywan, alli munanakuywan riksishka. Kunan punchapi kawsayta alli ruraykunawan, tayta Joaquínka anakukuna, fachalinakuna, kumbinakuna, punchukuna rurashka. Oveja ukumanwan wiñashka millata kikillawan wan usus Maria Ester Chávez-wan llankashpa. Kunan paktapi, kay millata yuyaykunapi mana ruraychikchu, Kotakachi wan Otavalo makitakuykunapi ashwaka chaskinchikmi.

Tayta Joaquín ñawpak tukuypa ruraykunawanllachu rikurishka, chaymantami musikapi arpak apamushka. Llaqtamanta musikukuna rikushpa, kikillawan yachashka, arpa tukuyta tusuna yachashka. Kikinpa arpanwanmi karanakuykunapi, raymi kunapi, wañuykunapi chaypi takishpa kawsashka. Kunan punchapi, kikinta musuykuna yuyaykuna rurashka, nishka ñawpa tukuyta yachani, shinallatakmi kikin riksishkachu rikuchishpa musukh takiykunata rurani, chayllami wawakuna orqesta takikuna katikushpa llaqtakunapi raymi ruraykunata rurankuna.

Ñawpa paktapi ruray yachaykunaka, tayta Joaquínman kawsayta churashka, ayllukunawan alli kawsayta rurashka. Kikinka llaqtakunapa yachaykunata yachachishka. Kikinta rurarishka fachalinakuna, runakunapa ñawpak yachaywan tukushka, warmikunaka takikunapi, Inti Raymi taripakuna, wañuykunapipash churanakuchu.

Wasipi punkupi rikushka, palowawan rurashka pedal telarka, ashkashka chaymi “llankay ñañaka” nishka, munaywan rurashka. Kay telarka kikinka rukuwan rurashka, 65 watakunapi kawsashka. Chayllami paypa patio ukupi rikuchishka, gallinakuna, kuchikuna, borregonakunata uywakurka. Kay borregonakunamanta millata chaskishka, riksiy ruraykunata rurashka, tukuy sinchi urdido, hilado wan tukuypi rurashka.

Sapa tukuymi 1 watapa 3 simanapa kawsaywan rurashka, ruray laya dependiendo. Ñawpa punchapika ruray sinchita rurashka, shinapash tayta Joaquín munaywan, munanakuywan tukuyta rurani. Kikinta rurashka laya ruraykunaka ñawpak yachaykunamanta tukushka. Paypa rimayka sumakmi, llakishka ñawiwan nishka: kikinka kikillawan rurayta churanakuchu. Kaymi rikuchin wakin ñawpak yachaykunaka chaymantak pachakutiwan rikushpa chinkarishkachu nishpa.

Kay laya ruraykunata yupaychik, runakunapa ñawpak yachaykunata llankaykuna rikuchinmi, shinami ñawpa yachaykunapa kawsayta takishpa tukuyta ñawichina.